MADDE 1. – 28.7.1981 tarihli ve 2499
sayılı Sermaye Piyasası Kanununa aşağıdaki 10/A maddesi eklenmiştir.
Sermaye piyasası araçlarının
kaydileştirilmesi
MADDE 10/A. – Sermaye piyasası araçları ve
bunlara ilişkin haklar; özel hukuk tüzel kişiliğini haiz bir Merkezi Kayıt
Kuruluşu tarafından kayden izlenir. Bu Kuruluş, Kurulun gözetim ve denetimi
altındadır. Merkezi Kayıt Kuruluşunun kuruluş, faaliyet, çalışma ve denetim
esasları Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikte belirlenir.
Kayıtlar, Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından,
bilgisayar ortamında, ihraçcılar, aracı kuruluşlar ve hak sahipleri itibariyle
tutulur. Kayıt edilen haklar bu Kanunun 7 nci maddesi uyarınca senede bağlanmaz.
Sermaye piyasası araçlarının nama veya hamiline yazılı hesaplarda kayıt esasları
ile kayıtların nasıl tutulacağı ve kayıtların tutulmasında yapılacak işlemlere
ilişkin usul ve esaslar Kurulca bir tebliğ ile belirlenir.
Kayden izlenen sermaye piyasası araçları
üzerindeki hakların üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesinde, Merkezi Kayıt
Kuruluşuna yapılan bildirim tarihi esas alınır.
Kurul bu madde kapsamında kaydı tutulacak
hakları, bu hakların bağlı olduğu sermaye piyasası araçlarını, türleri ve
ihraçcıları itibariyle belirleyebilir.
Payların devrinin, Türk Ticaret Kanununun 417
nci maddesi çerçevesinde ortaklıklar tarafından pay defterine kaydında,
ilgililerin başvurusuna gerek kalmaksızın Merkezî Kayıt Kuruluşu nezdinde
ihraçcılar itibariyle tutulan kayıtlar esas alınır.
Merkezi Kayıt Kuruluşu, ihraçcılar ve aracı
kuruluşlar, kendi tuttukları kayıtların yanlış tutulmasından dolayı hak
sahiplerinin uğrayacağı zararlardan kusurları oranında sorumludur.
Merkezi Kayıt Kuruluşunun personeli hakkında,
Kanunun 25 inci maddesi hükmü uygulanır.
MADDE 2. – Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 11 inci maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Ortak hükümler
Madde 11. – Pay sahibi sayısı 250’yi aşan anonim
ortaklıkların hisse senetleri halka arzolunmuş sayılır ve bu ortaklıklar, halka
açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olurlar.
Kurul, bu Kanuna tabi ihraçcıların kaydını
tutar. İhraçcılar, sermaye piyasası araçlarının herhangi bir şekilde halka
satıldığını veya halka açık anonim ortaklık statüsünün kazanıldığını
öğrendikleri tarihten itibaren otuz gün içinde Kurula bildirmek zorundadırlar.
Ortaklık denetçileri, bu durumu öğrendikleri tarihte, ihraçcının yönetim
kuruluna ve Kurula bildirmekle yükümlüdürler.
Kurulca yapılan incelemelerde, bu Kanuna tabi
ortaklıkların menkul kıymetlerinin ikinci el piyasasının oluştuğu anlaşıldığı
takdirde; Kurul, bu ortaklıkların doğrudan ya da dolaylı ortak sayısını veya
bilanço büyüklüğünü dikkate alarak, menkul kıymetlerine borsada işlem görme
şartı getirebilir.
Bu Kanun kapsamına giren ihraçcılardan; anonim
ortaklık niteliğini haiz olmayanlar, sermaye piyasası araçlarını halka arz
etmeyenler, aktif toplamı, brüt satış hâsılatı, ihraç veya halka arz tutarı
Kurulun belirleyeceği miktardan az olanlar veya diğer sermaye piyasası
araçlarını ihraç veya halka arz edenler Kurulca bu Kanuna tabi olmalarından
kaynaklanan yükümlülüklerinden kısmen veya tamamen muaf tutulabilirler. Bu
muafiyet şartları, ihraçcıların Kurul kaydından çıkma veya çıkarılma esasları
ile halka arz işlemlerinden kısmen muafiyet şartları tebliğlerle
belirlenir.
Kurulca belirlenecek esaslar dahilinde, ulusal
veya uluslararası piyasalarda tedavülü kolaylaştırmak amacıyla, depo edilen
menkul kıymetlerin verdiği hakları aynen sağlayan, onlara özdeş hamiline yazılı
“depo edilen menkul kıymet sertifikaları” çıkarılabilir.
Nama yazılı olarak ihraç edilmiş olup da,
borsalarda veya teşkilâtlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem gören hisse
senetleri hakkında Türk Ticaret Kanununun 368 inci maddesindeki, ortaklara
taahhütlü mektup gönderilmesi suretiyle toplantı gününün bildirilmesine ilişkin
hüküm uygulanmaz.
Halka açık anonim ortaklıkların, Türk Ticaret
Kanununun 388 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı hususlar için
yapılacak genel kurul toplantılarında, ana sözleşmelerinde aksine bir hüküm
yoksa, Türk Ticaret Kanununun 372 nci maddesindeki toplantı nisapları
uygulanır.
Türk Ticaret Kanununun 341, 348, 356, 359, 366,
367 ve 377 nci maddelerinde esas sermayenin en az onda birini temsil eden pay
sahiplerine tanınan haklar, halka açık anonim ortaklıklarda, ödenmiş sermayenin
en az yirmide birini temsil eden pay sahipleri tarafından kullanılır.
Halka açık anonim ortaklıkların esas
sözleşmelerinin değiştirilmesi için Sanayi ve Ticaret Bakanlığına başvurulmadan
önce Kurulun uygun görüşünün alınması zorunludur.
MADDE 3. – Sermaye Piyasası Kanununun 12
nci maddesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilen altıncı fıkrası aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Yönetim kurulunun bu maddedeki esaslar
çerçevesinde aldığı kararlar aleyhine, Türk Ticaret Kanununun 381 inci
maddesinin birinci fıkrasında sayılan hallerde yönetim kurulu üyeleri,
denetçiler veya hakları ihlâl edilen pay sahipleri, kararın ilanından itibaren
otuz gün içinde anonim ortaklık merkezinin bulunduğu yer ticaret mahkemesinde
iptal davası açabilirler. Bu halde, Türk Ticaret Kanununun genel kurul
kararlarının iptaline ilişkin 382, 383 ve 384 üncü maddeleri hükümleri
uygulanır. Şirket, davanın açıldığını öğrendiği tarihi izleyen üç işgünü sonuna
kadar durumu Kurula bildirmekle yükümlüdür.
MADDE 4. – Sermaye Piyasası Kanununun
13/A maddesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilen son fıkrası aşağıdaki şekilde
yeniden düzenlenmiştir.
Varlığa dayalı menkul kıymetler itfa edilinceye
kadar, bunların karşılığını oluşturan alacaklar ve duran varlıklar, başka bir
amaçla tasarruf edilemez, rehnedilemez, teminat gösterilemez,
haczedilemez.
MADDE 5. – Sermaye Piyasası Kanununun 15
inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Temettü ve bedelsiz payların dağıtım
esasları
Madde 15. – Halka açık anonim ortaklıkların esas
sözleşmelerinde birinci temettü oranının gösterilmesi zorunludur. Bu oran, Kurul
tarafından belirlenecek ve tebliğlerle ilan edilecek miktardan aşağı olamaz.
Kurul, ihraçcıların türleri ve dağıtılabilir kâr tutarları itibariyle temettü
dağıtım zorunluluğunu kaldırabilir veya erteleyebilir.
Yönetim kurulu üyeleri ile memur, müstahdem ve
işçilere kârdan pay dağıtılabilmesi için esas sözleşmede hüküm bulunması
şarttır. Yasa hükmü ile ayrılması gereken yedek akçeler ve esas sözleşmede pay
sahipleri için belirlenen birinci temettü ayrılmadıkça başka yedek akçe
ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve yönetim kurulu üyeleri, memur,
müstahdem ve işçilere kârdan pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi,
belirlenen birinci temettü ödenmedikçe bu kişilere kârdan pay
dağıtılamaz.
Temettü hesap dönemi sonu itibariyle mevcut
payların tümüne, bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit
olarak dağıtılır.
Halka açık anonim ortaklıklar, sermaye piyasası
mevzuatına uygun olarak düzenlenmiş ve bağımsız denetimden geçmiş üçer aylık ara
dönemler itibariyle hazırladıkları malî tablolarında yer alan kârlarından,
kanunlara ve esas sözleşmeye göre ayırmak zorunda oldukları yedek akçeler ile
vergi karşılıkları düşüldükten sonra kalan kısmın yarısını geçmemesi, ana
sözleşmelerinde hüküm bulunması ve genel kurul kararıyla ilgili yılla sınırlı
olmak üzere yönetim kuruluna yetki verilmesi koşullarıyla temettü avansı
dağıtabilirler. Her ara dönemde verilecek temettü avan
sı bir önceki yıla ait bilanço kârının yarısını
aşamaz.
Önceki dönemde ödenen temettü avansları mahsup
edilmeden ilave temettü avansı verilmesine ve temettü dağıtılmasına karar
verilemez. Temettü avansı dağıtımına karar verilmesinde ve avansın ödenmesinde
Türk Ticaret Kanununun, bilanço ve gelir tablosunun kabulüne ve kârın
dağıtılmasına ilişkin olup, bu madde hükmüne aykırı olan hükümleri uygulanmaz.
Yönetim kurulu üyeleri ve temsilcisi oldukları tüzel kişiler, şirket
denetçileri, bağımsız denetimi yapanlar ve bağlı oldukları gerçek ve tüzel
kişiler, ara dönemler bilanço ve gelir tablolarının gerçeği aksettirmemesinden
veya mevzuat ile muhasebe ilke ve kurallarına uygun olarak düzenlenmemiş
olmasından doğan zararlar için şirkete, pay sahiplerine, şirket alacaklılarına
ve ayrıca doğrudan doğruya olmak üzere temettü avansının kararlaştırıldığı veya
ödendiği bilanço yılı içinde pay senedi iktisap etmiş bulunan kişiler ile üçüncü
kişilere karşı müteselsilen sorumludurlar. Hukukî sorumluluk doğuran hallerin
varlığı halinde, pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri, denetçiler ve Kurul
tarafından kararın ilânından itibaren otuz gün içinde, 12 nci maddenin altıncı
fıkrasındaki esaslar çerçevesinde iptal davası açılabilir. Kurul, yasalardan
kaynaklanan yükümlülüklerin doğruluk incelemesi dahil bilanço ve gelir
tablolarını denetleme ve düzeltmeye yetkilidir. Vergi Usul Kanununun vergi
incelemesine ilişkin hükümleri saklıdır. Bu fıkranınu
ygulanmasına ilişkin esaslar Kurul tarafından
belirlenir.
Halka açık anonim ortaklıkların sermaye
artırımlarında, bedelsiz paylar artırım tarihindeki mevcut paylara
dağıtılır.
Halka açık anonim ortaklıklar; yönetim, denetim
veya sermaye bakımından dolaylı veya dolaysız olarak ilişkili bulunduğu diğer
bir teşebbüs veya şahısla emsallerine göre bariz şekilde farklı fiyat, ücret ve
bedel uygulamak gibi örtülü işlemlerde bulunarak kârını ve/veya mal varlığını
azaltamaz.
MADDE 6. – Sermaye Piyasası Kanununun 17
nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Kurul
Madde 17. – Bu Kanunla verilen görevleri yapmak
ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idarî ve malî özerkliğe
sahip Sermaye Piyasası Kurulu kurulmuştur.
Kurul, biri başkan, biri ikinci başkan olmak
üzere yedi üyeden oluşur. Kurul, yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız
olarak kullanır. Merkezi Ankara’dadır. Kurul gerekli gördüğü yerlerde büro
açabilir.
İlgili Bakan, Kurulun yıllık hesapları ile
harcamalarına ilişkin işlemlerini denetletir; denetleme sonuçlarıyla ilgili
gerekli tedbirleri alır.
Denetim sonuçları ile bunlara ilişkin işlemleri
ve alınan tedbirleri gösterir bir rapor, Kurulun yıllık faaliyet raporu ile
birlikte ilgili Bakan tarafından Bakanlar Kuruluna sunulur.
MADDE 7. – Sermaye Piyasası Kanununun 18
inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Başkan ve üyelerinin seçimi ve
atanması
Madde 18. – Kurul, ilgili bakanlıkça önerilecek
dört aday arasından iki, Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği tarafından önerilecek ikişer
aday arasından birer kişi olmak üzere, Bakanlar Kurulu Kararıyla atanacak yedi
üyeden oluşur.
Bakanlar Kurulu, adaylardan birini Başkan olarak
atar. Kurul, Başkanın teklifi ile üyelerden birini ikinci başkan olarak seçer.
İkinci Başkan izin, hastalık, yurtiçi ve yurtdışı görevlendirme, görevden alınma
ve görevde bulunmadığı diğer hallerde Başkana vekâlet eder.
MADDE 8. – Sermaye Piyasası Kanununun 19
uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Atanma şartları ve görev süreleri
Madde 19. – Kurul Başkanlığı ve üyeliklerine
atanacakların;
a) Hukuk, iktisat, maliye, bankacılık,
işletmecilik, kamu yönetimi, uluslararası ilişkiler, mühendislik ve dengi
dallarda en az dört yıllık lisans düzeyinde öğrenim yapmış olmaları, mühendislik
dalında lisans düzeyinde eğitim yapmış olanların ise belirtilen alanlarda
lisansüstü eğitim yapmış olmaları ve 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet
Memurları Kanununun 48 inci maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin 1, 4, 5,
6 ve 7 numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımaları,
b) Malî piyasalar, ekonomi, maliye, işletme,
sermaye piyasaları, bankacılık ve finans alanında veya bu alanlarla ilgili hukuk
dallarında en az oniki yıllık deneyim sahibi uzman, denetçi, yönetici veya
öğretim üyesi olmaları,
Zorunludur.
Kurul Başkan ve üyelerinin görev süresi altı
yıldır. Süreleri bitenler yeniden seçilebilirler. Başkan dışındaki üyelerin üçte
biri iki yılda bir yenilenir. Başkanlık ve üyelikler görev süreleri dolmadan
herhangi bir sebeple boşaldığı takdirde, boşalan yerlere yukarıda belirtilen
esaslar dahilinde iki ay içinde seçim ve atama yapılır. Bu şekilde atananlar,
yerine atandıkları kişinin sürelerini tamamlarlar. Başkan ve üyelerin hastalık,
kaza ve sair nedenlerle geçici iş göremezliğe uğraması halinin altı aydan fazla
sürmesi durumunda bunların üyelikleri düşer
ve yerlerine iki ay içerisinde atama yapılır.
Kurul Başkan ve üyelerinin görev süreleri
dolmadan görevlerine son verilemez. Ancak atanmaları için gerekli şartları
kaybettikleri veya durumlarının bu Kanunun 20 nci maddesine aykırı düştüğü
tespit edilen, görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlardan dolayı
haklarında verilen mahkumiyet kararı kesinleşen Kurul Başkan ve üyeleri,
süreleri dolmadan Başbakanın onayı ile görevden alınırlar.
MADDE 9. – Sermaye Piyasası Kanununun 20
nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Yasaklar
Madde 20. – Kurul Başkan ve üyeleri, özel bir
Kanuna dayanmadıkça resmî veya özel hiçbir görev alamaz, ticaretle uğraşamaz,
serbest meslek faaliyetinde bulunamaz, ücret karşılığı konferans ve ders
veremez, sınav ve benzeri görev alamaz, her türlü ticarî amaçlı ortaklıklarda
pay sahibi olamazlar. Kurul Başkan ve üyeleri, göreve başlamadan önce maliki
oldukları payları ve portföyünde hisse senedi bulunan yatırım fonlarının katılma
belgelerini, üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar sıhrî hısımları
dışındakilere satmak veya devretmek suretiyle elden çıkarmak zorundadır. Otuz
gün içinde bu hükme uygun hareket etmeyen üyeler, üyelikten çekilmiş sayılır.
Kurul Başkan ve üyeleri, dernek, vakıf, kooperatif ve benzeri yerlerde
yöneticilik yapamazlar.
MADDE 10. – Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 22 nci maddesinin birinci fıkrasının Anayasa Mahkemesince iptal edilen
(j), (n), (r) ve (s) bentleri aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiş, (c), (d),
(g), (h), (i), (k), (l) bendleri değiştirilmiş, fıkraya (t), (u), (v) ve (y)
bentleri ile maddenin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
c) Bu Kanuna tabi sermaye piyasası kurumlarının
malî bünyeleri ve kaynaklarının kullanımı ile ilgili standart rasyoları genel
olarak ya da faaliyet alanları veya kurumların türleri itibariyle belirlemek, bu
rasyoların yayımlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek,
d) Sermaye piyasasında, gerektiğinde elektronik
ortam da dahil bağımsız denetim faaliyetine ilişkin esasları belirlemek;
1.6.1989 tarihli ve 3568 sayılı Kanuna göre denetlemeye yetkili olanların
sermaye piyasasında bağımsız denetleme faaliyetlerinde bulunacak kuruluşların
kuruluş şartlarını ve çalışma esaslarını Türkiye Serbest Muhasebeci Malî
Müşavirler ve Yeminli Malî Müşavirler Odaları Birliği ile istişarede bulunarak
belirlemek ve bu şartları taşıyanları listeler halinde ilan etmek,
g) Sermaye piyasasını ilgilendiren her türlü
iletişim araçları ile yapılan yayın, duyuru ve reklamları izlemek ve bunlardan
yanıltıcı olduğu tespit edilenleri yasaklamak ve gereği yapılmak üzere ilgili
kuruluşlara bildirmek,
h) Bu Kanun hükümleri gereğince elde ettiği veya
kendisine tevdi edilen malî tablo ve raporlar ile diğer belgeleri incelemek,
gerekli gördüğü hususlar hakkında ihraçcı ve kurum denetçilerinden veya bağımsız
denetçilerden ayrıca rapor istemek, elde ettiği sonuçları değerlendirerek,
Kanunda belirtilen gerekli tedbirleri almak,
i) Halka açık anonim ortaklıkların genel
kurullarında genel hükümler çerçevesinde vekaleten oy kullanılmasına ilişkin
esasları belirlemek ve bu ortaklıklarda yönetim kontrolünün el değiştirmesine
yol açacak oranda vekâlet toplayan ya da pay iktisap edenlerin, diğer payları
satın alma yükümlülüğüne ve azınlıktaki ortakların da kontrolü ele geçiren kişi
veya gruba paylarını satma hakkına ilişkin düzenlemeleri yapmak,
j) Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye
piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem ve
opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçların niteliklerini, alım ve
satım esaslarını, bu araçların işlem göreceği borsalar ve piyasalarda
çalışacakların denetim, faaliyet ilke ve esasları ile yükümlülüklerini,
teminatlar, takas ve saklama sistemi konularındaki esas ve usulleri
düzenlemek,
k) Sermaye piyasası araçlarının geri alma veya
satma taahhüdü ile alım ve satımını, ilgili sözleşmeleri ve bu sözleşmelere
ilişkin piyasa işlem kurallarını düzenlemek ve bu işlemlerle ilgili faaliyet
ilke ve esaslarını belirlemek,
l) Sermaye piyasası araçlarının ödünç alma ve
verme işlemleri ile açığa satış işlemlerine ilişkin ilke ve esasları belirlemek
ve Hazine Müsteşarlığı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının görüşü alınmak
suretiyle kredili sermaye piyasası aracı işlemleriile ilgili
düzenlemeler yapmak,
n) Sermaye piyasası araçlarının takası,
saklanması ile sermaye piyasası kurumlarının ve sermaye piyasası araçlarının
derecelendirilmesini düzenlemek ve denetlemek,
r) Gayrimenkullerin değerlemesini yapabilecek
ekspertiz kurumlarından sermaye piyasasında faaliyette bulunacaklara ilişkin
şartları belirlemek ve bu şartlara uyan kuruluşları listeler halinde ilan
etmek,
s) Sermaye piyasasında medya ve elektronik ortam
da dahil yatırım tavsiyelerinde bulunacak kişi ve kuruluşların uyacakları ilke
ve esasları belirlemek,
t) Sermaye piyasası faaliyetlerinde
bulunacaklar, bu maddenin (r) bendi kapsamında faaliyet gösterecek kişi ve
kuruluşlar ile sermaye piyasası kurumlarının yönetici ve diğer çalışanlarının
meslekî eğitimi, meslekî yeterliliği ve meslekî ehliyetlerini gösterir sertifika
verilmesine ilişkin esasları belirlemek, bu amaçlarla merkez kurmak ve faaliyet
esaslarını belirlemek,
u) İnternet de dahil, her türlü elektronik bilgi
iletişim araç ve ortamı ve benzeri araçlar üzerinden gerçekleştirilen ihraç ve
halka arzlar ile sermaye piyasası faaliyetleri ve işlemlerini; genel hükümler
çerçevesinde bu Kanun kapsamına giren işlemlerde elektronik imza kullanım
esaslarını düzenlemek ve denetlemek,
v) Kanuna tabi anonim ortaklıkların genel
kurullarında yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçimlerine ilişkin kararlarda
her bir üyelik için kullanılacak oy hakkının, kısmen veya tamamen bir veya
birkaç üyenin seçiminde birikimli olarak kullanılabilmesi yöntemine ilişkin
düzenlemeleri yapmak,
y) Yabancı ülkelerin sermaye piyasalarında
düzenleme ve denetime yetkili muadili kuruluşlar ile sermaye piyasalarıyla
ilgili her türlü işbirliği yapmak ve bilgi alışverişinde bulunmak.
Kurul yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis
ederek ve özel nitelikli kararlar alarak kullanır. Düzenleyici işlem
niteliğindeki yönetmelik ve tebliğler, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
konulur. Özel nitelikli kararlardan kamuoyunu ilgilendirenler, Kurulun haftalık
bülteni ile ilgili kişi ve kuruluşlara duyurulur.
MADDE 11. – Sermaye Piyasası Kanununun 23
üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Kurul, Başkan dahil en az beş üyenin hazır
bulunması ile toplanır ve salt çoğunlukla karar verir.
MADDE 12. – Sermaye Piyasası Kanununun 27
nci maddesine ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki iki fıkra
eklenmiş, üçüncü fıkrası beşinci fıkra olarak teselsül ettirilmiş ve dördüncü
fıkrası metinden çıkarılmıştır.
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun
uygulanmasında, emeklilik yönünden, Kurul Başkanına Bakanlık Müsteşarı, Kurul
Üyelerine Bakanlık Müsteşar Yardımcısı, Kurul Başkan Yardımcılarına Bakanlık
Genel Müdürü, Kurul Birinci Dereceli Daire Başkanlarına Bakanlık Genel Müdür
Yardımcısı ve kazanılmış hak aylıkları birinci derecede olmak kaydıyla Kurul
Uzmanlarına Hazine Uzmanı için tespit edilen ek gösterge ve makam tazminatı
uygulanır. Bu görevlerde geçirilen süreler makam tazminatı ödenmesini gerektiren
görevlerde geçmiş sayılır.
Kurul Başkan ve üyeliklerine atananların Kurulda
görev yaptıkları sürede eski görevleri ile olan ilişkileri kesilir. Ancak 657
sayılı Devlet Memurları Kanununa veya özel mevzuatla düzenlenmiş personel
rejimine tabi olanlar, Kuruldaki görevleri sona erdikten sonra, başvuruları
halinde ilgili Bakan tarafından mükteseplerine uygun bir kadroya atanırlar.
Akademik unvanların kazanılması için gerekli şartlar saklıdır.
MADDE 13. – Sermaye Piyasası Kanununun 28
inci maddesinin (a) fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
a) Kurul Başkan ve üyelerinin aylık ücretleri,
en yüksek Devlet memurunun her türlü ödemeler dahil ücretlerini geçmemek
üzere, ilgili Bakanın önerisi üzerine Bakanlar
Kurulunca belirlenir. Ayrıca, Kurul Başkan ve üyelerine yılda dört ikramiye
ödenir. Ancak, bir yılda ödenecek ikramiyelerin yıllık toplamı, en yüksek Devlet
memuruna bir yılda ödenecek ikramiyelerin toplam miktarını geçemez. En yüksek
Devlet memuruna ödenenlerden Gelir Vergisine tabi olmayanlar bu Kanuna göre de
Gelir Vergisine tabi tutulmazlar. Her ne ad altında olursa olsun, bunun dışında
herhangi bir ödeme yapılmaz.
Kurul personelinin ücret ve diğer malî hakları
Kurul üyeleri için tespit edilen miktarı geçmemek üzere belirlenir.
Kurul memurları ve sözleşme ile çalıştırılacak
personelin kadroları ve ücretlerine ilişkin esaslar, Kurulun önerisi ve ilgili
Bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tespit olunur.
MADDE 14. – Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının Anayasa Mahkemesince iptal edilen
(c) bendi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiş, (d) ve (f) bentleri
değiştirilmiş, (f) bendinden sonra gelmek üzere (g) bendi eklenmiş ve Anayasa
Mahkemesince iptal edilen ikinci fıkrası yeniden düzenlenmiştir.
c) Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye
piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem ve
opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçların alım satımının yapılmasına
aracılık,
d) Sermaye piyasası araçlarının geri alım veya
satım taahhüdü ile alım satımı,
f) Portföy işletmeciliği ve yöneticiliği,
g) Diğer sermaye piyasası kurumlarının
faaliyetleridir.
Aracılık, sermaye piyasası araçlarının 31 inci
madde çerçevesinde yetkili kuruluşlar tarafından kendi nam ve hesabına, başkası
nam ve hesabına, kendi namına başkası hesabına alım satımıdır.
MADDE 15.– Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 34 üncü maddesi madde başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Aracı kuruluşların faaliyet
şartları
Madde 34. — Aracı kuruluşların aracılık
faaliyetlerine ilişkin esaslar Kurul tarafından düzenlenir. Kurul, her bir
aracılık faaliyetinin ayrı kuruluşlar tarafından yapılmasına ilişkin
düzenlemeler yapmaya yetkilidir. Aracı kuruluşlar, Kurulca belirlenecek esaslar
dahilinde, izin almak şartıyla, diğer sermaye piyasası faaliyetlerinde de
bulunabilirler.
Borsada işlem yapacak aracı kuruluşların, ilgili
borsadan borsa üyelik belgesi almaları zorunludur.
Aracı kurumların faaliyet ve merkez dışı
örgütleri ile ilgili ilkeler Kurulca belirlenir. Aracı kurumların merkez dışı
örgütlerine Kurulca izin verilir.
Aracı kurumların, işlemlerinin sermaye piyasası
ilkelerine ve mevzuatına uygunluğunu denetlemek üzere yeteri kadar müfettiş
çalıştırmaları zorunludur.
Aracı kuruluşların, sermaye piyasası
faaliyetleri nedeniyle yatıracakları teminatların türü, miktarı, kullanım alanı
ve şekli Kurulca belirlenir. Teminatlar rehnedilemez, haczedilemez, kullanılma
amaçları dışında tasarruf edilemez, üçüncü kişilere devredilemez.
Sermaye piyasası kurumlarının pay devirlerinde
Kuruldan izin alınması zorunludur. Bu fıkraya göre izin alınmadan yapılan
devirler pay defterine kaydolunmaz. Bu hükme aykırı olarak pay defterine yapılan
kayıtlar hükümsüzdür. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esaslar Kurulca
belirlenir.
Sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunacak
yabancı kuruluşlara ilişkin esaslar Kurulca belirlenir.
MADDE 16. — Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 36 ncı maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının
kuruluşlarında ve sermaye artırımlarında, Türk Ticaret Kanunu hükümleri
çerçevesinde aynî sermaye konulabilir. Aynî sermaye karşılığı çıkarılacak
senetlerin halka arz esasları Kurulca düzenlenir ve bunların devrinde Türk
Ticaret Kanununun 404 üncü maddesi hükmü uygulanmaz.
MADDE 17. — Sermaye Piyasası Kanununun
Anayasa Mahkemesince iptal edilen 39 uncu maddesi aşağıdaki şekilde yeniden
düzenlenmiştir.
Diğer sermaye piyasası kurumları
Madde 39. – Diğer sermaye piyasası kurumları;
kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen, sermaye piyasası araçlarının
takas ve saklanması, derecelendirilmesi, ihraçcıların ve sermaye piyasası
kurumlarının denetlenmesi ile uğraşan kuruluşlar, yatırım danışmanlığı, portföy
yönetimi gibi sermaye piyasası faaliyetlerini yerine getiren şirketler, varlık
yönetim şirketleri, ortaklık ve kuruluşlara ait alacakları temellük ederek
münhasıran bu Kanunun 13/A maddesinde belirlenen varlığa dayalı menkul
kıymetleri ihraç etmek amacıyla kurulan genel finans ortaklıkları, ipoteğe
dayalı menkul kıymetler kuruluşu, risk
sermayesi yatırım fonları, risk sermayesi yatırım ortaklıkları, vadeli işlemler
aracılık şirketleri ve portföy saklama şirketleridir.
MADDE 18. – Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 40 ıncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Borsalar ve teşkilâtlanmış diğer
piyasalar
Madde 40. – Sermaye piyasası araçlarının işlem
göreceği borsalar, özel kanunlarında yazılı esaslar çerçevesinde
teşkilâtlanarak, menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının güven
ve istikrar içinde, serbest rekabet şartları altında kolayca alınıp
satılabilmesini sağlamak ve oluşan fiyatları tespit ve ilân etmekle yetkili
olarak kurulan kamu tüzel kişiliğini haiz kurumlardır.
Münhasıran, ekonomik ve finansal göstergelere,
sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli
işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile her türlü türev araçlardan oluşan sermaye
piyasası araçlarının işlem göreceği tüzel kişiliği haiz borsalar, Kurulun
teklifi ve ilgili Bakanın önerisi üzerine Bakanlar Kurulunun onayı ile kurulur.
Bu borsaların kuruluş, teşkilât, faaliyet, denetim, üyelik ilke ve esasları
ilgili bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir. Bu borsalar anonim
şirket niteliğinde kurulursa, yıllık kârlarının % 20’sinden fazlasını
dağıtamazlar. Bu fıkra kapsamındaki sermaye piyasası araçları damga vergisinden
muaftır.
Borsaların malı, Devlet malı hükmündedir.
Borsaların başkan ve yönetim kurulu üyeleri ile personeli hakkında, Kanunun 25
inci maddesi hükmü uygulanır.
Kurul, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin
sermaye piyasalarından fon sağlamalarına imkan sağlayacak piyasalar ile sermaye
piyasası araçlarının alım ve satımının yapıldığı diğer teşkilatlanmış
piyasaların kuruluşuna ve bunların güven, açıklık ve kararlılık içinde faaliyet
göstermesinin sağlanmasına ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir.
Kurul, bu madde kapsamındaki borsaların,
piyasaların ve diğer teşkilâtlanmış piyasaların izleme ve denetim
merciidir.
Bu Kanuna göre kurulan borsalar özel bütçe ile
idare olunur. Bütçe yılı takvim yılıdır. Bütçeleri ve personel kadroları yönetim
kurullarının teklifi üzerine genel kurullarınca kesinleştirilir. Borsaların,
kotasyon ücreti, tescil ücreti ve borsa payından oluşan gelirlerinin % 5’i Kurul
bütçesine gelir olarak kaydedilir. Bu oranı Kurulun talebi üzerine, % 10’a kadar
artırmaya, borsaların türleri ve gelişmişlik düzeyleri itibariyle daha düşük
oranda pay ayrılmasına veya hiç pay ayrılmamasına ilgili Bakan karar
verebilir. Ancak bu maddeye göre Kurula
gelir kaydedilecek tutar, borsaların yıllık gelir-gider farkının ve anonim
ortaklık niteliğini haiz borsaların yıllık net kârının % 10’unu aşamaz. Bu
maddeye göre yapılacak ödemelerin, gelirin tahakkuk ettiği yılı izleyen takvim
yılının en geç dördüncü ayının sonuna kadar yapılması zorunludur.
MADDE 19. – Sermaye Piyasası Kanununa
aşağıdaki 40/B maddesi eklenmiştir.
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları
Birliği
MADDE 40/B. – Türkiye’de sermaye piyasasında
aracılık faaliyetinde bulunmaya bu Kanunla yetkili kılınmış kuruluşlar, tüzel
kişiliği haiz kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan Türkiye Sermaye
Piyasası Aracı Kuruluşları Birliğine üye olmak için başvurmak zorundadırlar.
Bunun için ilgili kuruluş, aracı kuruluş niteliğini kazandığı andan itibaren üç
ay içinde gerekli başvuruyu yapmakla yükümlüdür. Anılan yükümlülüğe uymayan
kuruluşların aracılık faaliyetleri Kurulca durdurulur.
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları
Birliği, sermaye piyasasının ve aracılık faaliyetlerinin gelişmesini sağlamak
üzere araştırmalar yapmak, Birlik üyelerinin dayanışma ve sermaye piyasasının
gerektirdiği özen ve disiplin içerisinde çalışmalarına yönelik meslek
kurallarını oluşturmak, haksız rekabeti önlemek amacıyla gerekli tedbirleri
almak, kendisine mevzuatla bırakılan veya Kurulca belirlenen konularda
düzenlemeler yapmak, yürütmek, denetlemek; Birlik statüsünde öngörülen disiplin
cezalarını vermek amacıyla ilgili hususlarda üye kuruluşları temsilen ilgili
kuruluşlarlaişbirliği yapmak; mesleki
gelişmeleri, idari ve yasal düzenlemeleri izleyerek, bu konuda üyeleri
aydınlatmakla görevli ve yetkilidir.
Birlik, alacağı kararlarda ve yapacağı
düzenlemelerde, bu Kanuna, Kurul yönetmelik, tebliğ ve kararlarına, sermaye
piyasaları ile ilgili diğer mevzuata uymakla yükümlüdür.
MADDE 20.– Sermaye Piyasası Kanununa
aşağıdaki 40/C maddesi eklenmiştir.
Birliğin organları ve statüsü
MADDE 40/C. – Birliğin zorunlu organları, genel
kurul, yönetim kurulu ve denetleme kuruludur.
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları
Birliğinin organlarının seçimi, Birlik üyeleri tarafından bu Kanunda öngörülen
esaslar çerçevesinde gizli oyla ve yargı gözetimi altında
gerçekleştirilir.
Seçim yapılacak genel kurul toplantısından en az
on beş gün önce, seçimlere katılacak Birlik üyelerini ve temsilcilerini
belirleyen liste, toplantının gündemini, yerini, gününü, saatini ve çoğunluk
olmadığı takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin hususları belirten bir
yazı ile birlikte üç nüsha olarak Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek Seçim
Kurulu Başkanı hâkime tevdi edilir. Hâkim gerekli incelemeyi yaparak listeyi ve
diğer hususları onaylar, bir sandık kurulu başkanı ve iki sandık kurulu üyesi
ile bunlar için birer yedek üye atar. Oy verme işlemi, gizli oy açık tasnif
esasına göre yapılır. Seçim süresinin sonunda seçim sonuçları tutanakla tespit
edilip, sandık kurulu başkanı ve üyeleri tarafından imzalanır. Tutanağın
düzenlenmesinden itibaren iki iş günü
içerisinde seçimlere yapılacak her türlü itiraz hâkim tarafından aynı gün
incelenir ve kesin olarak karara bağlanır.
Birliğin organları, gelirleri, giderleri ve
çalışma esasları, üyeliğe kabul, üyelikten geçici ve sürekli çıkarma esasları,
Kurulun önerisi ve ilgili Bakanlığın uygun görüşü üzerine Bakanlar Kurulu Kararı
ile yürürlüğe konulan Statüsünde düzenlenir. Birlik, Statünün yürürlüğe
girmesiyle tüzel kişilik kazanır. Kurul, Birliğin talebi üzerine ya da res’en
gerekli görülen hallerde, Birliğin görüşünü alarak, Statüde değişiklik
yapılmasını ilgili Bakanlığa teklif edebilir. Statü, bu teklifin ilgili
Bakanlıkça uygun görülmesi ve Bakanlar Kurulu kararı ile değiştirilebilir.
Birlik ödentileri, Statüde belirlenen süre içinde ödenmediği takdirde, Birlik
tarafından icra yoluyla tahsil olunur. Birlik ödentilerinin ödenmesine dair
kararlar 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 68 inci maddesinde yazılı resmî
belge niteliğindedir.
Üyeler, Birlik Statüsüne ve Birlikçe alınacak
kararlara uymak zorundadırlar.
Birliğin her türlü işlem ve hesapları Kurul
tarafından denetlenir. Üyeliğe kabul başvurusunun reddi, üyelikten geçici ve
sürekli çıkarmaya ilişkin olarak Birliğin yetkili organınca alınan karara karşı,
kararın ilgiliye tebliğini izleyen on iş günü içerisinde Kurul nezdinde itiraz
edilebilir. İtiraza ilişkin olarak Kurulca verilecek kararlar kesindir.
MADDE 21.– Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 45 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Denetime yetkililer
Madde 45. — Bu Kanun ve diğer kanunların sermaye
piyasası ile ilgili hükümlerinin uygulanmasının ve her türlü sermaye piyasası
faaliyet ve işlemlerinin denetimi Kurul uzman ve uzman yardımcıları tarafından
yapılır.
Kurulca görevlendirilen Kurul uzman ve uzman
yardımcıları; ihraçcılar, sermaye piyasası kurumları, bunların iştirak ve
kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerden bu Kanun ve diğer kanunların
sermaye piyasasına ilişkin hükümleriyle ilgili görecekleri bilgileri istemeye,
bunların tüm defter, kayıt ve belgelerini ve sair bilgi ihtiva eden vasıtalarını
incelemeye ve bunların örneklerini almaya, işlem ve hesaplarını denetlemeye,
ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya, gerekli tutanakları düzenlemeye
yetkili olup, ilgililer de istenilen bilgi, belge, defter ve sair vasıtaların
örneklerini vermek, yazılı ve sözlü bilgi vermek ve tutanakları imzalamakla
yükümlüdürler.
Birinci ve ikinci fıkra hükümleri çerçevesinde
kendilerinden bilgi istenilen gerçek ve tüzel kişiler özel kanunlarda yazılı
gizlilik ve sır saklama hükümlerini ileri sürerek bilgi vermekten imtina
edemezler.
Denetimle görevlendirilen uzmanlar tarafından
istenecek defter, evrak, dosya, kayıt ve diğer belgelerin ibraz veya teslim
edilmemesi halinde, ihraçcılar, sermaye piyasası kurumları, bunların iştirak ve
kuruluşları nezdinde arama yapılabilir. Arama, Kurulun gerekçeli bir yazı ile
arama kararı vermeye yetkili sulh ceza hâkiminden talepte bulunması üzerine,
sulh ceza hâkiminin istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi halinde
yapılabilir. Aramada bulunan ve incelenmesine lüzum görülen defterler ve
belgeler ayrıntılı bir tutanakla tespit olunur ve yerinde incelemenin mümkün
olmadığı hallerde, muhafaza altına alınarak inceleme yapanın çalıştığı yere sevk
edilir. Arama sonucunda alınan defter ve belgeler üzerindeki incelemeler en geç
üç ay içinde sonuçlandırılarak bir tutanakla sahibine geri verilir.
Bu madde uyarınca yapılacak tebligatlara,
Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
MADDE 22. – Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 46 ncı maddesinin birinci fıkrasının Anayasa Mahkemesince iptal edilen
(c), (g), (h), (i) ve (j) bendleri ile ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkra
hükümleri aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiş, birinci fıkranın (a) ve (f)
bendleri değiştirilmiş, bu fıkraya (k) bendi ve maddenin sonuna iki fıkra
eklenmiştir.
a) Kurula kayıt yükümlülüğü yerine
getirilmeksizin yapılmış ihraç, halka arz ve satış işlemleriyle, izinsiz sermaye
piyasası faaliyetlerinin durdurulması için gerekli her türlü tedbiri almaya;
kayıt yükümlülüğüne uyulmaksızın yapılan halka arz ve satış sonucu satılan
kısmın karşılığı ve satışı yapılacak senetler için her türlü teminattan muaf
olarak ihtiyatî tedbir ve ihtiyatî haciz istemeye, tedbir ve haciz tarihinden
itibaren altı ay içinde dava açmaya veya takip yapmaya; her türlü hukukî ve
cezaî sorumluluk saklı kalmak kaydıyla, izinsiz sermaye piyasası faaliyet ve
işlemlerinin doğurduğu sonuçların iptali için tespit tarihlerinden itibaren üç
ay, vukuu tarihlerinden itibaren bir yıl içinde dava açmaya,
c) Bu Kanuna tabi anonim ortaklık ve sermaye
piyasası kurumlarının, kanuna, esas sözleşme hükümlerine veya işletme maksat ve
mevzuuna aykırı görülen durum ve işlemleri ile sermayenin azalmasına veya
kaybına yol açan işlemlerinin hukuka aykırılığının tespiti veya iptali için dava
açmaya, Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla ilgililerden
aykırılıkların giderilmesi için tedbir almasını ve öngörülen işlemleri yapmasını
istemeye ve gerektiğinde bu halleri ilgili mercilere intikal ettirmeye,
f) Denetimle görevlendirilenler tarafından
istenecek defter, evrak, dosya, kayıt ve bilgi ihtiva eden diğer vasıtaların
ibraz veya teslim edilmemesi halinde, gerektiğinde mahkemeye başvurarak,
bunların ibraz veya tesliminin sağlanmasını talep etmeye,
g) Sermaye piyasası kurumlarının mevzuat, esas
sözleşme ve içtüzük hükümlerine aykırı faaliyetlerinin tespit edilmesi halinde,
ilgililerden aykırılıkların giderilmesi ve kanuna, işletme amaç ve ilkelerine
uygunluğun sağlanmasını istemeye; aykırılıkta sorumluluğu tespit edilen kurum
görevlilerinin, haklarında kovuşturmaya geçildikten sonra yargılama
sonuçlanıncaya kadar imza yetkilerini sınırlandırmaya veya kaldırmaya;
aykırılıkların giderilmemesi veya giderilemeyecek aykırılıkların tespit edilmesi
durumunda, gerekli her türlü tedbiri almaya ve bu kurumların faaliyetlerini
geçici veya sürekli olarak durdurmaya ve yetkilerini kaldırmaya,
h) Sermaye piyasası kurumlarının, malî
yapılarının ciddi surette zayıflamakta olduğunun tespiti halinde; verilecek
uygun süre içinde, malî durumlarının güçlendirilmesini istemeye; kurum
görevlilerinin imza yetkilerini sınırlandırmaya veya kaldırmaya; verilen bu süre
içinde, bu kurumlar tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması halinde veya malî
durumlarının taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti
halinde gerekli tedbirleri almaya, herhangi bir süre vermeksizin kurumların
faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya veya sürekli olarak durdurarak
yetkilerini kaldırmaya; bu tedbirlerden netice alınmadığı takdirde tedricî
tasfiyelerine karar vermeye ve tasfiyenin bitmesini takiben gerektiğinde veya
tedricî tasfiyeye gitmeksizin doğrudan iflaslarını istemeye,
i) Kanunun 47 nci madde (A) bendi hükmünde
sayılan fiillere doğrudan ya da dolaylı olarak iştirak ettikleri K
urulca tespit edilen gerçek veya tüzel kişilerin,
borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda geçici veya sürekli olarak işlem
yapmalarının önlenmesini teminen gerekli tedbirleri almaya,
j) Gerek görülen hallerde, halka açık anonim
ortaklıkların genel kurullarına, oy hakkı bulunmaksızın bir gözlemci
göndermeye,
k) Sermaye piyasası kurumlarının (h) bendi hükmü
uyarınca, tedricî tasfiyeye girmesi veya iflası durumlarında, kurulca
sorumlulukları tespit edilmiş bulunmak kaydıyla; % 10’undan fazla paya sahip
ortaklarının, görevden ayrılmış olan veya halen görevde bulunan yönetim kurulu
başkan ve üyelerinin ve imzaya yetkili yöneticileri ile yatırım fonu
yöneticilerinin şahsen iflaslarını istemeye,
Yetkileri sürekli olarak kaldırılan sermaye
piyasası kurumlarının malvarlıkları, yetkinin kaldırılmasına ilişkin Kurul
kararının alındığı tarihten itibaren tedricî tasfiye işlemlerinin tamamlandığı
ilân edilinceye; tedricî tasfiyeyi takiben veya doğrudan iflas talebinde
bulunulması halinde, iflas talebinin mahkemece esastan karara bağlanmasına
kadar, tedricî tasfiye çerçevesinde Yatırımcıları Koruma Fonu ve Kurul
tarafından yapılacak işlemler hariç, üçüncü kişilere devredilemez, rehnedilemez,
teminat gösterilemez, haczedilemez, başlamış tüm icra takipleri de kendiliğinden
durur.
Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette
bulunduğu, yetki belgeleri iptal olunduğu veya faaliyetleri geçici olarak
durdurulduğu halde ticaret unvanlarında, ilân ve reklamlarında, sermaye
piyasasında faaliyette bulundukları intibaını yaratacak kelime veya ibare
kullanıldığının tesbiti halinde sorumlular hakkında cezaî kovuşturma yapılmakla
birlikte, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, kurulun talebi üzerine en büyük
mülkî amirlerce bunların işyerleri geçici olarak kapatılabileceği ve ilân ve
reklamları durdurulabileceği gibi, kanuna aykırı belgeleriyle, ilân ve
reklamları toplatılabilir.
Bu maddenin birinci fıkrasının (g) ve (h)
bendleri uyarınca yetkileri kaldırılan görevliler, haklarındaki yargılama
sonuçlanıncaya kadar Kurulun izni olmadıkça hiçbir sermaye piyasası kurumunda
imzaya yetkili personel olarak çalıştırılamazlar.
Bu maddenin birinci fıkrasının (h) bendine göre
faaliyetleri geçici olarak durdurulan sermaye piyasası kurumlarının mal
varlığı hakkında da, Kurulca geçici durdurma kararı
verildiği tarihten, tekrar faaliyete geçme izni verilmesi tarihine kadar ikinci
fıkra hükmü uygulanır.
Bu madde kapsamında Kurul tarafından açılacak
davalarda ve yapılacak takiplerde kurul, her türlü teminat ve harçtan
muaftır.
MADDE 23. – Sermaye Piyasası Kanununun
Anayasa Mahkemesince iptal edilen 46/A maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Yatırımcıları Koruma Fonu
Madde 46/A.- Hakkında tedricî tasfiye veya iflas
kararı verilen aracı kurumların ve Bankalar Kanunu hükümleri saklı kalmak
kaydıyla Bakanlar Kurulu Kararıyla faaliyetleri durdurulan bu Kanunun 50 nci
maddesi (a) bendi hükmü kapsamındaki bankaların, yaptıkları sermaye piyasası
faaliyetleri ve işlemleri nedeniyle müşterilerine karşı hisse senedi
işlemlerinden doğan nakit ödeme ve hisse senedi teslim yükümlülüklerini ve bu
Kanunun 46/B maddesinde düzenlenen görevleri bu Kanunda öngörülen esaslara göre
yerine getirmek ve tasfiye giderlerini karşılamak amacıyla tüzel kişiliği haiz
Yatırımcıları Koruma Fonu kurulmuştur. Bütün aracı kuruluşlar, bu Fona katılmak
zorundadır.
Fon, sermaye piyasası araçlarının kaydını
tutmakla görevli Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından idare ve temsil olunur. Fonun
yönetim ve çalışma esasları Kurulca çıkarılacak bir yönetmelikle
belirlenir.
Kurul, Fonun hesap ve işlemlerini inceleme ve
denetlemeye, bu hususta fondan her türlü bilgiyi istemeye yetkilidir. Kurul,
inceleme ve denetim sonuçlarına göre, gerekli gördüğü hususların yerine
getirilmesini fondan isteyebilir ve gerektiğinde, fonun yönetiminin kurula
devredilmesini ilgili Bakandan talep eder. İlgili Bakan, fon yönetiminin geçici
veya sürekli olarak devrine karar vermeye yetkilidir.
Fon, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile vize ve
tescil açısından 1050 sayılı Muhasebe-î Umumiye Kanunu ve 832 sayılı Sayıştay
Kanunu hükümlerine tabi değildir. Fon, Sayıştay tarafından denetlenir. Fonun
gelirleri ve işlemleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
Fonun gelirleri;
a) Aracı kuruluşların yatıracağı yıllık
ödentiler,
b) Kurul, menkul kıymetlerin işlem gördüğü
borsalar ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği tarafından
verilen idari para cezaları,
c) Tutarı Kurul tarafından belirlenen geçici
ödentiler,
d) Fon varlığının getirisi,
e) Diğer gelirlerden,
Oluşur.
Yukarıdaki (a) bendindeki ödentinin, ilgili yılı
izleyen yılın ikinci ayı sonuna kadar, geçici ödentilerin Kurulca belirlenecek
sürede Fon hesabına yatırılması zorunludur. Bu süre içerisinde yatırılmayan
ödentilere her ay için bir önceki aya ilişkin Devlet İstatistik Enstitüsü
Tüketici Fiyat Endeksindeki artışın üç katını aşmamak kaydıyla Kurulca
belirlenecek oranda gecikme faizi uygulanır.
Fona aracı kuruluşlarca yatırılacak yıllık
ödentilerin tutarı, yıllık hisse senedi işlem hacimlerinin parasal miktarının
onbinde birini aşmayacak şekilde Kurulca belirlenir. Kurul bu azamî sınırı
aşmamak kaydıyla; aracı kuruluşların türü ve risk durumları itibariyle ayrı ayrı
belirleyeceği oranlar üzerinden ödeme yapılmasını istemeye yetkilidir.
Fon varlığı ihtiyacı karşılamaya yetmediği
takdirde, aracı kuruluşlardan, daha sonraki yıllarda yapacakları ödentilere
mahsuben, bir önceki yıldaki hisse senedi işlem hacimlerinin parasal miktarının
onbinde birine kadar geçici ödenti alınabilir. Aracı kuruluşlardan alınan bu
ödentinin ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalması halinde, bakiye kısım için
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası tarafından Fona avans verilir.
Fon varlığı rehnedilemez, teminat gösterilemez,
üçüncü şahıslar tarafından haczedilemez.
Fon varlığının kullanılış şekil ve esasları,
geçici ödentilerin mahsup ve avansın geri ödeme koşulları ile diğer konular
Kurulca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
MADDE 24.– Sermaye Piyasası Kanununun
Anayasa Mahkemesince iptal edilen 46/B maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki
şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Tedricîtasfiye
Madde 46/B.- Kanunun 46 ncı maddesinin birinci
fıkrasının (h) bendi uyarınca yetkileri kaldırılan aracı kurumların tedricî
tasfiyelerine Kurulca karar verilebilir. Bu kurumların tasfiye işlemleri
Yatırımcıları Koruma Fonu tarafından yürütülür.
Tedricî tasfiyenin amacı, aracı kurumların mal
varlığını işin niteliğine göre aynen veya nakde çevirmek suretiyle elde edilen
bedeli tahsis ederek, Kanun çerçevesinde yaptıkları sermaye piyasası
faaliyetleri nedeniyle müşterilerine karşı olan nakit ödeme ve sermaye piyasası
araçları teslim yükümlülüklerini tasfiye etmektir. Tedricî tasfiye karar ve
işlemlerinde Türk Ticaret Kanunu, İcra ve İflas Kanunu ve diğer mevzuatın
tasfiye ile ilgili hükümleri uygulanmaz. Aracı kurumların tedricî tasfiyelerinin
uygulama usul ve esasları, Kurulca hazırlanan bir yönetmelikte
gösterilir.
Tedricî tasfiye kararı verildikten sonra, aracı
kurumun yasal organlarının görev ve yetkileri, tasfiye sonuçlanıncaya kadar Fon
tarafından yerine getirilir.
Aracı kurumun yönettiği, yatırım fonu ve yatırım
ortaklığı portföyleri dahil, portföylerin yönetiminin, bir başka kuruluşa
devrine Kurulca karar verilebilir. Ancak 46 ncı maddenin birinci fıkrasının (h)
bendi hükmü saklıdır.
Hakkında tedricî tasfiye kararı verilen aracı
kurumun ödemeleri durur ve tüm mal varlığı üzerinde, bu karar tarihi itibariyle
sadece Fon tarafından tasarruf edilebilir. Fon, aracı kurumun aktif ve pasifini
tespit eder. Aracı kurumun, tasfiye kapsamında yer alan yükümlülüklerinden,
nakit borçları, tedricî tasfiye kararının verildiği tarihteki ana para ve
işlemiş faizleri toplamı üzerinden; sermaye piyasası aracı teslim borçları ise,
aynen teslimin yapılamayacağı hallerde, varsa teslimde temerrüde düşülen
tarihteki, aksi halde tedrici tasfiye kararının verildiği gündeki piyasa
değeri itibariyle bulunacak nakit değerleri
üzerinden hesaplanır. Aracı kurumun tedricî tasfiye kararının verilmesinden
sonra vadesi gelen sözleşmelerinden doğan hak ve borçları da, vadeleri
itibariyle belirlenir. Aracı kurumun, vadeli borçlarına vadeden, diğer
borçlarına ise tedricî tasfiye tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunî Faiz ve
Temerrüt Faizine İlişkin Kanunun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen
oranda kanunî temerrüt faizi yürütülür. Mevzuat uyarınca aracı kurum tarafından
verilmiş teminatlar da, aktifin hesabında
dikkate alınır.
Fon, aracı kurumun tasfiye kapsamında yer alan
gerçek hak sahiplerini ve alacak tutarlarını, Kuruldaki kayıtlar, aracı kurumun
kayıtları, bu kuruluşun ilgili olduğu diğer resmî ve özel kurumların kayıtları
ile güvenilir bulunan diğer bilgi ve belgelere dayanarak tespit eder. İcra ve
İflas Kanununun 278, 279 ve 280 inci maddelerinde yazılı hallerin varlığı
halinde, Fon tarafından iptal davası açılabilir.
Tedrici tasfiyeye tabi tutulmayan ve haklarında
iflas kararı verilen aracı kurumların, sıra cetvelinde yer alan hisse senedi
işlemlerinden doğan nakit ve hisse senedi alacaklılarına, Fondan, Fon
yönetiminin onayı ile bu cetvelde görünen alacak tutarları gözetilerek ödeme
yapılır. İlgili mevzuat uyarınca faaliyetleri durdurulan bankaların, hisse
senedi işlemlerinden doğan nakit ve hisse senedi alacaklısı gerçek hak sahipleri
ve alacak tutarları ise bankanın yönetiminin ilgili mevzuat uyarınca
devredildiği kuruluş tarafından tespit edilir ve Fon yönetiminin onayı ile
Fondan yapılacak ödemelerde esas alınır. Bu
fıkra uyarınca yapılacak ödemelerde, tedricî tasfiyeye tabi tutulan aracı
kurumların alacaklılarına ödeme yapılma esasları uygulanır.
Tedricîtasfiyenin başlangıcında, öncelikle
müşteri saklama hesaplarındaki sermaye piyasası araçları hak sahiplerine
dağıtılır. Bu amaçla müşteri hesabına saklanan sermaye piyasası araçları,
münferit hesaplar itibariyle karşılaştırılır ve münhasıran bu hesap sahiplerine
olan yükümlülüklerin karşılanmasında kullanılır.
Hesabında alacağını karşılamaya yetecek kadar ya
da hiç hisse senedi bulunmayan saklama hesabı sahiplerinin nakit ve hisse senedi
alacakları toplamının 7 milyar 500 milyon lirası tasfiye sonucu beklenmeksizin
Fon tarafından ödenir. Ancak aynı kurumdan alacaklı görünen ve birlikte hareket
ettiklerine Fon yönetimince kanaat getirilenlere, toplamı yukarıdaki tutarı
aşmamak kaydıyla alacakları oranında ödeme yapılır. Tedricîtasfiyeye tabi
tutulan aracı kurumdan alacaklı görünen ortakları,
yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeleri, imzaya yetkili personeli ile
bunların eşlerine ve üçüncü derece dahil kan ve sıhrî hısımlarına, fondan avans
ödemesi yapılmaz. Bu fıkra uyarınca yapılacak ödemelerin tutarı, her yıl ilân
edilen yeniden değerleme kat sayısı oranında artırılır.
Fon, avans ödemelerini yaptıktan sonra aracı
kurumun tedricî tasfiyesine devam eder. Tasfiye bakiyesi, tasfiyenin amacı
kapsamında yer alan hak sahiplerinden alacağının tamamı karşılanamayanların
alacağının ödenmesinde kullanılır. Ancak, tasfiye bakiyesi bu alacakların
tamamının karşılanmasına yetmezse, ödemeler garameten yapılır. Bu alacaklar
tamamen karşılandıktan sonra artan kısımdan, öncelikle kamu alacakları ve
kalandan Fonun yaptığı avans ve tasfiye giderleri nedeniyle doğan alacağı
ödenir. Bakiye, diğer alacaklılara tahsis edilir. Aracı kurumun aktifleri,
tasfiyenin amacı kapsamındaki hak sahiplerinin alacaklarını, Fondan yapılan
ödemeleri ve tasfiye giderlerini karşılamaya yetme
zse, Fon, Kurulun uygun görüşüyle aracı kurumun iflasını
isteyebilir.
Aracı kurumlar dışında kalan sermaye piyasası
kurumlarının tedricen tasfiyeleri Kurulca yapılır ve Yatırımcıları Koruma Fonu
ile ilgili olan hükümler dışında, haklarında bu madde uygulanır. Bu fıkra
kapsamındaki kurumların tedricî tasfiye yöntemleri, türleri dikkate alınarak
Kurulca belirlenir.
MADDE 25.– Sermaye Piyasası Kanununun
değişik 47 nci maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin 4 numaralı alt bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, 5, 6 ve 7 numaralı alt bentler eklenmiş, bu
bentlerden sonra gelmek üzere (A) bendinin son paragrafı ile (B) bendi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiş, (C) bendi eklenmiş, ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
4. 4 üncü maddenin birinci ve üçüncü fıkralarına
aykırı hareket edenlerle, sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunan
veya yetki belgeleri iptal olunduğu veya faaliyetleri geçici olarak durdurulduğu
halde ticaret unvanlarında, ilân veya reklamlarında sermaye piyasasında
faaliyette bulundukları intibaını yaratacak kelime veya ibare kullanan veya
faaliyetlerine devam eden gerçek kişilerle, tüzel kişilerin yetkilileri,
5.Yatırımcı tarafından sermaye piyasası
faaliyetleri sebebiyle veya emanetçi sıfatıyla veya idare etmek için veya
teminat olarak veyahut her ne nam altında olursa olsun, sermaye piyasası
kurumlarına kayden veya fiziken tevdi veya teslim edilen sermaye piyasası
araçları, nakit ve diğer her türlü kıymeti kendisinin veya başkasının menfaatine
satan veya rehneden veya her ne şekilde olursa olsun kullanan, gizleyen yahut
inkâr eyleyen veyahut bu amaca ulaşmak ya da bu fiillerini gizlemek için
bilgisayar ortamında tutulanlar dahil kayıtları tahvil ve tağyir eden ilgili
gerçek kişilerle tüzel kişilerin yetkilileri ,
6. Bu Kanunun 15 inci maddesinin son fıkrasında
belirtilen işlemlerde bulunarak kârı ve/veya mal varlığı azaltılan tüzel
kişilerin yetkilileri ve bunların fiillerine iştirak edenler,
7. Karşılıksız olarak sermaye piyasası
araçlarının geri alım taahhüdü ile satımını yapan ilgili gerçek kişilerle, tüzel
kişilerin yetkilileri,
2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10 milyar liradan
25 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar. Suçun
işlenmesinde, bu bentte yazılı hallerden iki veya daha fazlası birleşirse, hapis
cezasının asgarî haddi 3, azamî haddi 6 yıldır.
B) 1. Bu Kanuna göre Kurul veya Kurul tarafından
görevlendirilenlere istenecek bilgileri vermeyen veya eksik veya gerçeğe aykırı
olarak verenlerle; defter ve belgeleri bu görevlilere ibraz etmeyen, saklayan,
yok eden veya bunların görevlerini yapmalarını engelleyenler,
2. Defter ve kayıt tutmayanlar, defter ve
kayıtlarda gerçeğe aykırı hesap açan veya kayıt tutanlar ve bunlarda her türlü
muhasebe hilesi yapanlar,
3. Kasıtlı olarak gerçeğe aykırı bağımsız
denetleme raporu düzenleyenler ve bu raporun düzenlenmesini sağlayanlar,
1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 8 milyar liradan
20 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar. Suçun
işlenmesinde, bu bentte yazılı hallerden iki veya daha fazlası birleşirse, hapis
cezasının asgarî haddi 2, azamî haddi 4 yıldır.
C) Bu Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasına,
7, 9, 10, 10/A, 11, 12 nci maddelerine, 13 üncü maddesinin beşinci fıkrasına,
13/A maddesinin üçüncü fıkrasına, 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasına, 15 inci
maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarına, 16, 16/A
maddelerine, 25 inci maddesinin (a) bendine, 28 inci maddesinin (b) bendine, 34
üncü maddesine, 38 inci maddesine, 40/B maddesine, 45 inci maddesine, 46 ncı
maddesinin ikinci ve beşinci fıkralarına, 46/A maddesine ve 46/B maddesine
aykırı hareket edenler,
5 milyar liradan 15 milyar liraya kadar ağır
para cezası ile cezalandırılırlar.
Birinci fıkranın (A), (B) ve (C) bentleri
uyarınca verilecek ağır para cezaları üst sınırla bağlı olmaksızın suçun
işlenmesi suretiyle temin edilen menfaatin üç katından az olamaz.
MADDE 26. – Sermaye Piyasası Kanununa
aşağıdaki 47/A maddesi eklenmiştir.
İdarî para cezaları
MADDE 47/A. – Bu Kanuna dayanılarak yapılan
düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel
nitelikteki kararlara aykırı hareket ettiği tespit edilen gerçek kişiler
ve tüzel kişiler hakkında gerekçesi
belirtilmek suretiyle Kurul tarafından 2 milyar
liradan 10 milyar liraya kadar para cezası verilir.
İdarî para cezalarının uygulanmasından önce
ilgilinin savunması alınır. Savunma istendiğine ilişkin yazının tebliğ
tarihinden itibaren bir ay içinde savunma verilmemesi halinde, ilgilinin savunma
hakkından feragat ettiği kabul edilir.
İdari para cezalarının verilmesini gerektiren
fiillerin tekrarı halinde, verilen para cezası iki katı, ikinci ve müteakip
tekrarlarda üç katı artırılarak uygulanır. Bu cezaların verildiği tarihten
itibaren iki yıl içinde idari para cezası verilmesini gerektiren aynı fiil
işlenmediği takdirde önceki cezalar tekrarda esas alınmaz.
Kanunun 40/C maddesinin beşinci fıkrasındaki
yükümlülüğe uymayan üyelere, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği
Yönetim Kurulunca 1 milyar liradan 5 milyar liraya kadar para cezası verilir.
Birlik, verdiği cezaları bir taraftan ilgiliye tebliğ etmekle beraber diğer
taraftan tahsil ve gelir kaydı için Yatırımcıları Koruma Fonuna bildirir.
Bu cezalar ilgililere tebliğ tarihinden itibaren
30 gün içerisinde Yatırımcıları Koruma Fonuna ödenmediği takdirde bu Fon
tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre takip ve tahsil olunur ve Fona irad kaydolunur.
MADDE 27. – Sermaye Piyasası Kanununa
aşağıdaki Ek Madde eklenmiştir.
EK MADDE 1. – Denetlenmiş finansal tabloların
sunumunda; finansal tabloların ihtiyaca uygun, gerçek, güvenilir, dengeli,
karşılaştırılabilir ve anlaşılabilir nitelikte olmaları için ulusal muhasebe
ilkelerinin gelişmesi ve benimsenmesini sağlayacak ve kamu yararı için
uygulanacak ulusal muhasebe standartlarını saptamak ve yayınlamak üzere, kamu
tüzel kişiliğini haiz, idarî ve malî
özerkliğe sahip Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu kurulmuştur. Kurul,
Başbakanlığın ilgili kuruluşudur.
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu; Maliye
Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurulu, Hazine
Müsteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu
ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nden birer, Türkiye Serbest Muhasebeci
Malî Müşavirler ve Yeminli Malî Müşavirler Odaları Birliği’nden bir yeminli malî
müşavir ve bir serbest muhasebeci malî müşavir olmak üzere 9 üyeden oluşur.
Üyelerin görev süresi 3 yıldır. Süresi dolmadan ayrılan üyenin yerine ilgili
kurum yeni üye seçer.
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun
üyelerinin iktisat, maliye, siyasal bilgiler, işletme, iktisadî ve idarî
bilimler ve benzeri dallarda en az dört yıllık lisans düzeyinde öğrenim yapmış
olmaları, başka bir yüksek öğrenim kurumunda lisans düzeyinde öğrenim yapmış
olanların ise belirtilen dallarda lisans üstü eğitim yapmış olmaları ve bu
alanlarda en az 12 yıl deneyim sahibi olmaları şarttır. Kurul kendi üyeleri
arasından Başkan ve başkan yardımcısını seçer. Kurul üyelerine, Yüksek Planlama
Kurulu tarafından Kamu İktisadî Teşebbüslerinin yönetim kurulu üyelerine ödenen
miktarda huzur hakkı ödenir.
Kurulun gelirleri, Türkiye Serbest Muhasebeci
Malî Müşavirler ve Yeminli Malî Müşavirler Odaları Birliği’nin gelirlerinin
yüzde ikisinden, oluşturulacak muhasebe standartlarının telif haklarından,
ilgili kuruluşların katkılarından ve diğer faaliyet gelirlerinden oluşur. Kurul,
vize ve tescil açısından 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ve 832 sayılı
Sayıştay Kanunu hükümleri ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 6245 sayılı
Harcırah Kanunu ve 492 sayılı Harçlar Kanununa tabi değildir. Kurulun gelir ve
giderleri Sayıştay denetimine tabidir.
Kurul, faaliyetlerinin düzenli olarak
yürütülmesi amacıyla personel istihdam edebileceği gibi, gerektiğinde ilgili
kuruluşlardan konuyla ilgili eleman istihdam edebilir. Kurul, muhasebe
standartlarının hazırlanması amacıyla ilgili kuruluş temsilcilerinin de
katılımıyla çalışma komisyonları kurar.
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun
çalışmalarına ilişkin usul ve esaslar ile Kurulca belirlenecek standartların
uygulama nitelik ve kapsamına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulu tarafından
çıkarılacak yönetmeliklerde belirlenir.
MADDE 28. – Sermaye Piyasası Kanununa
aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 6. – Bu Kanunun 10/A maddesinin
yürürlüğe girmesinden sonra, Kurulca aynı maddeye göre kaydı tutulması
kararlaştırılan sermaye piyasası araçlarını temsilen senet çıkarılmaz. Ancak
10/A maddesinin yürürlüğe girmesini izleyen üçüncü yılın sonuna kadar yapılan
ihraçlarda, hak sahipleri, ihraçcı kuruluşlardan senet bastırılmasını talep
edebilirler. Bu taleplerin yerine getirilme süresi, yöntemi ve uygulama esasları
Kurulca belirlenir.
Kurulca Kanunun 10/A maddesine göre kaydı
tutulması kararlaştırılan ve Kanunun yürürlüğe girmesinden önce ya da bu
maddenin birinci fıkrası uyarınca bastırılan sermaye piyasası araçlarının 10/A
maddesinin yürürlüğe girmesini izleyen altıncı yılın sonuna kadar ihraçcı
kuruluşlara, bunların yetkili kıldığı aracı kuruluşlara veya sermaye piyasası
araçlarının kaydını tutacak Merkezî Kayıt Kuruluşuna teslim edilmesi zorunludur.
Bu suretle teslim alınan senetler, Kurulca belirlenecek esaslar çerçevesinde
Merkezî Kayıt Kuruluşunda toplanarak, iptal ve imha edilir, araçların temsil
ettiği haklar Kanun hükümlerine göre Merkezî
Kayıt Kuruluşunda kaydedilir.
İkinci fıkrada belirlenen sürenin sonuna kadar
teslim edilmeyen sermaye piyasası araçları, bu tarihten sonra borsada işlem
göremez, aracı kurumlarca alım satımına aracılık edilemez ve katılma
belgelerinin geri alımı yapılamaz. Bu senetlere bağlı malî haklar, Merkezî Kayıt
Kuruluşunda kayden izlenir ve senetlerini ikinci fıkradaki esaslara göre teslim
etmeleri halinde hak sahiplerinin hesaplarına aktarılır; yönetime ilişkin haklar
ise Merkezî Kayıt Kuruluşu tarafından kullanılır.
Bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında
öngörülen süreler Bakanlar Kurulu Kararı ile bir katına kadar
uzatılabilir.
GEÇİCİ MADDE 7. – Sermaye piyasası araçları
kaydileştirilinceye kadar, sermaye piyasası araçları hakkında verilen ödeme
yasağı ve iptal kararları mahkemeler ve ihraçcılar tarafından Merkezî Kayıt
Kuruluşuna da bildirilir.
GEÇİCİ MADDE 8. – Türkiye Sermaye Piyasası Aracı
Kuruluşları Birliğinin Statüsü bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
bir yıl içinde yürürlüğe konulur. Sermaye piyasasında faaliyette bulunmakta olan
aracı kuruluşlar, bu süre içerisinde Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları
Birliğine üye olmak için Kurula başvurmakla yükümlüdürler.
Bu üyelik başvuruları Kurul tarafından
sonuçlandırılır. Kurul, Statünün yürürlüğe girmesini izleyen bir ay içinde
Birlik üyelerini ilk genel kurul toplantısına çağırır.
GEÇİCİ MADDE 9. – Yatırımcıları Koruma Fonunun
başlangıç varlığının oluşturulması amacıyla, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
tarafından on trilyon lira Fon hesabına yatırılır.
Aracı kuruluşların 1998 yılı hisse senedi işlem
hacimlerinin parasal miktarı esas alınarak, Kanunun 46/A maddesi uyarınca
Yatırımcıları Koruma Fonuna yatırmakla yükümlü oldukları yıllık ödenti, bu
kuruluşlarca Fon hesabına yatırılır.
Bu madde uyarınca yapılması gereken ödentilerin,
Fona ilişkin Kurulca yapılacak düzenlemenin yürürlüğe girmesini izleyen bir ay
içerisinde Fon hesabına yatırılması zorunludur. Ödemelerin bu süre içerisinde
yapılmaması halinde, ödemede temerrüde düşülen kısma 46/A maddesinde öngörülen
oranda gecikme faizi uygulanır ve Fon tarafından tahsil edilir.
Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen esaslara
göre, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının 31.12.1998 tarihi itibariyle
düzenlenen malî tablolarında yer alan gelirleri üzerinden belirlenen tutar,
Kanunun yürürlüğe girmesini izleyen bir ay içerisinde Kurul hesabına
yatırılır.
MADDE 29. – 8.3.1950 tarihli ve 5590
sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Deniz Ticaret
Odaları, Ticaret Borsaları ve Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve
Ticaret Borsaları Birliği Kanununa 3.4.1997 tarihli ve 4233 sayılı Kanunla
eklenen Ek Madde 11 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Ürün İhtisas Borsaları
Ek Madde 11. – Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca
bir veya birden çok ürünün işlem göreceği il, bölge veya ülke düzeyinde faaliyet
göstermek üzere ürün ihtisas borsaları açılabilir ya da kurulabilir. Bunların
kuruluşunda, çalışma alanlarının genişletilip daraltılmasında Birliğin görüşü
alınır.
Ürün ihtisas borsalarının mevcut bir borsada
açılmasında ve yeni bir borsa olarak kurulmasında, borsanın işlem hacmi ve
derinliği, arz ve talebe bağlı olarak gerçekleşecek spot alım satım yöntemleri
ile gerekli hizmet birimlerinin mevcut olup olmadığı, fiziksel, kurumsal ve
finansal alt yapı ile uzman personel yeterliliği gibi hususlar gözönünde
bulundurulur.
Borsalar umumî mağazacılık yapabilirler ve
lisanslı ürün depoları da kurabilirler. Bunların kuruluş ve çalışma esasları
yönetmelikte gösterilir. Borsalar, depolarına konulan borsaya tabi maddeler ile
ilgili olarak, makbuz senedi, varant veya malı temsil eden diğer senetler
düzenleyebilirler. 2699 sayılı Umumî Mağazalar Kanununun 3 üncü maddesinin
birinci fıkrası ve dördüncü fıkrasının (a) bendi bunlar hakkında
uygulanmaz.
Borsalar veya diğer kuruluşlarca düzenlenen
makbuz senedi, varant veya malı temsil eden diğer senetlerin cirosu suretiyle de
borsalarda alım satım yapılabilir. Borsada işlem gören malı temsil eden diğer
senetler de kıymetli evrak hükmündedir. Bu senetlerin hangi kuruluşlarca
düzenlenebileceği, senetlerde aranacak şart ve nitelikler, bunların alım satım
yöntemlerine ilişkin usul ve esaslar ile depo ve ambar makbuzlarına ilişkin
diğer hususlar Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
Alivre alım satımlarda borsalarca düzenlenerek
kullanılacak sözleşmeler Türk Ticaret Kanununun 743 üncü maddesinde belirtilen
cirosu kabil diğer senetler gibi ciro edilebilir. Bu şekilde düzenlenmiş
sözleşmelerin cirosu suretiyle de borsalarda alım satım yapılabilir. Bu
sözleşmelere hangi hususların yazılacağı ile bu tür satışlara uygulanacak
esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
Bu madde uyarınca düzenlenecek senet ve
sözleşmelerin kapsamına 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca düzenlenen
vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil değildir.
Borsalar, bu Kanunda yazılı görevlerini yerine
getirebilmek için yeterli alt yapı, teknik donanım ve uzman personeli sağlamak
ve örgütlenmelerine ilişkin gerekli hizmet birimlerini ve şubelerini oluşturmak
zorundadırlar. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esaslar Sanayi ve Ticaret
Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
GEÇİCİ MADDE 1. – Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte görevde olan Kurul Başkan, Başkanvekili ve üyeleri, atandıkları
mevzuata göre 3 yıllık görev sürelerini tamamlarlar. Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte başkanvekilliği sıfatı, “İkinci Başkan”
olarak değiştirilmiştir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte görevde
olan Kurul Başkan, Başkanvekili ve
üyelerinin görev süresinin bitiminde, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunundaki
esaslar çerçevesinde atanacak üyelerden Başkan dışında, ikinci yılın sonunda
kura sonucu belirlenecek iki üye ve dördüncü yılın sonunda, kalan
üyelerden kura sonucunda belirlenecek iki
üyenin yerine, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda belirtilen hükümlere uygun
olarak yeni üye ataması yapılır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliğinin karar organları
oluşturuluncaya kadar, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından gösterilecek adaylar,
ilgili olduğu Bakanlık; Türkiye Sermaye Piyasası Aracı
Kuruluşları Birliği tarafından gösterilecek adaylar ise Türkiye Bankalar Birliği
tarafından gösterilir.
GEÇİCİ MADDE 2. — Bu K
anunun yürürlüğe girmesinden önce, Kurulca tüm yetki
belgeleri iptal edilen aracı kurumların, sermaye piyasası faaliyetlerinden doğan
alacak sahiplerinin Fonun imkanları da dikkate alınarak alacaklarının bu
maddedeki esaslar çerçevesinde kısmen ödenmesiniteminen özel bir F
on kurulmuştur. Söz konusu aracı kurum alacaklılarına
Fondan ödeme yapılabilmesi için, bu Kanunun
yürürlüğe girmesinden önce veya sonra haklarında iflas davası açılması ve iflas
tasfiyesinde alacakların borç ödemeden aciz belgesine bağlanmış olması
zorunludur.
İflas tasfiyesinde düzenlenen borç ödemeden aciz
belgesine bağlanmış nakit ve menkul kıymete ilişkin asıl alacak tutarı, aracı
kurumların yetki belgelerinin iptal edildiği tarihte geçerli T.C.
Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Amerikan
Dolarına çevrilir. Bu aracı kurumların
iflasının açılmasından sonra iflas tasfiyesi sırasında yapılan ödemeler,
ödemenin yapıldığı tarihte geçerli T.C.
Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Amerikan D
olarına çevrilerek, dolar bazında asıl alacaktan mahsup
edilir. Bu suretle bulunan bakiye, borç ödemeden aciz belgesine bağlandığı
tarihte geçerli T.C. Merkez Bankası döviz
alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilir ve üçüncü fıkradaki esaslara göre hak
sahiplerine ödenir.
31.12.2000 tarihine kadar bir alacak sahibine
yapılacak ödeme tutarı, 2 milyar Türk Lirasını aşamaz. Bu tutar, 1.1.2001
tarihinden sonra her yıl ilan edilen yeniden değerleme katsayısı oranında
artırılır. Ancak ikinci fıkra uyarınca, dolar bazında asıl alacaktan mahsup
edilen ara ödemeler tutarı, alacağın borç ödemeden aciz belgesine bağlandığı
tarih itibariyle T.C. Merkez Bankası döviz
alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilir ve bu fıkrada belirtilen azami ödeme
tutarından indirilerek, hak sahiplerine yapılacak azami tutar belirlenir.
Bu Kanunun yürürlüğe girmesini izleyen iki ay
içerisinde, bu Fona İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası tarafından 10 trilyon Türk Lirası tahsis edilir. Bu
Fon, Borsa Başkanlığınca, kamu bankalarında
mevduat hesabına ya da kamu borçlanma senetlerine yatırılarak nemalandırılır.
Fon, bu madde gereğince yapılacak ödemeler dışında bir amaçla kullanılamaz.
Fonun, yapılacak ödemeleri karşılamaya yetmemesi halinde, 5 trilyon Türk
Lirasını geçmemek üzere, Bakanlar Kurulu
kararıyla belirlenecek ek kaynak, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası tarafından
karşılanır. Bu madde kapsamındaki ödemelerin tamamının yapıldığı, ilgili iflas
idarelerinin yazılı beyanlarıyla tespit edildikten sonra, arta kalan kısım
İstanbul Menkul Kıymetler Borsasına ait olur.
Fondan yapılacak ödemeler, ilgili iflas
idarelerinin ibraz ettiği borç ödemeden aciz belgelerine dayanarak, Sermaye
Piyasası Kurulunun uygun görüşü üzerine, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Başkanlığınca, iflas idarelerine yapılır. Sermaye Piyasası Kurulu, ödemelerin bu
madde hükümlerine uygun yapılmasını teminen, kesinleşmiş sıra cetveline, iflas
dosyasındaki belgelere, iflas idaresi ve iflas dairesinden talep edebileceği
belgelere dayanarak karşılıklı inceleme yapma ve bu madde ile diğer ilgili
mevzuat hükümlerine aykırı ödeme taleplerini reddetme hakkını haizdir.
Hak sahiplerine ödeme, iflas idarelerince
gerçekleştirilir. Müflis aracı kurumdan alacaklı görünen ortakları, yönetim
kurulu ve denetleme kurulu üyeleri, personeli ile bunların eşlerine ve üçüncü
derece dahil kan ve sıhrî hısımlarına ve sermaye piyasası kurumlarına bu madde
kapsamında ödeme yapılmaz. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, yaptığı ödemeler
için, borç ödemeden aciz belgesi sahiplerinin haklarına halef olur.
Alacaklıların, bu madde uyarınca yapılan ödemeleri aşan alacakları için genel
hükümlerden doğan hakları saklıdır.
Bu maddenin uygulanması ile ilgili esas ve
usulleri belirlemeye ve gerekli düzenlemeleri yapmaya Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 3. — Bu Kanunun 13 üncü
maddesi ile 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 28 inci maddesinin (a)
bendinde yapılan değişiklik uyarınca, Kurul B
aşkan ve üyeleri ile personeli için yeniden belirlenecek
olan her türlü ödemeler dahil, aylık ücretleri toplamının, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önceki ayda almakta oldukları her türlü ödemeler dahil aylık
ücretleri toplamından az olması halinde, bu durum
giderilinceye kadar aradaki fark herhangi bir vergi ve
kesintiye tabi olmaksızın tazminat olarak ödenir.
Yürürlük
MADDE 30. — Bu Kanunun;
– 1 inci maddesi, yayımı tarihinden geçerli
olmak üzere, Merkezî Kayıt Kuruluşunun kurulduğu tarihte,
– 23 ve 24 üncü maddeleri, yayımı tarihinden
geçerli olmak üzere, Merkezî Kayıt Kuruluşunun kurulmasını takiben Yatırımcıları
Koruma Fonuna ilişkin Kurulca yapılacak düzenlemenin yürürlüğe girdiği
tarihte,
– 13 üncü maddesi ve geçici 3 üncü maddesi, 1.1.2005 tarihinde,
– Diğer maddeleri yayımı tarihinde,
Yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 31. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
|